OLUMLU VE OLUMSUZ AİLE TUTUMLARININ ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yapılan anket ve araştırmalar sonucu Türkiye'de en yaygın görülen aile tutumlarının, baskıcı ve aşırı korumacı tutumlar olduğu belirlenmiş.

Bu iki aile tutumu ile birlikte tavizkar tutumun çocuk üzerindeki olumsuz etkilerini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Anne ve baba aynı tutumu sergilemeyebilir.Ebeveynlerden biri baskıcı olup diğeri aşırı korumacı olabilir.

BASKICI TUTUM

Gücü çocuğun üzerinde olumsuz kullanarak özgürlüğünü ve haklarını engellemektir.

-Fiziksel güç/şiddet :Vurmak,bağırmak,banyoya kapatmak.

-Maddi güç/şiddet :Tehdit etmek, harçlığını kesmek, rüşvet vermek.

-Duygusal güç/şiddet :Sevmemekle,konuşmamakla tehdit etmek, korkutmak, azarlamak, beddua etmek, alay etmek, karşılaştırma yapmak, küsmek, çalışmaya zorlamak.

TAVİZKAR TUTUM

Çocukların anne baba üzerinde güçlerini olumsuz olarak kullanmalarına izin vermektir.

-Fiziksel güç/şiddet: Çocuğun anne babasına vurması,eşyaları fırlatması, kırması.

-Duygusal güç/şiddet :Ağlaması, tutturması, misafirlerin yanında sürekli bir şeyler istemesi, duygu sömürüsü yapması.

-Sözel güç/şiddet: Çocuğun anne babasına bağırması, kötü sözler söylemesi, küfür etmesi

AŞIRI KORUMACI TUTUM

Çocuğun kendi başına yapabileceklerini onun yerine yaparak veya yapmasını engellemektir.

Örnekler:

3 yaşından itibaren çocuk çatal kaşık kullanabilirken, 7 yaşındaki çocuğa yemek yedirmek.

8 yaşındaki çocuğun ayakkabı bağcıklarının bağlanması.

Çocuğun ödevlerinin anne veya baba tarafından yapılması.

Bu üç farklı aile tutumundan hiçbirinin sizin tutumunuzu tanımlamadığını düşünüyorsanız, çocuğunuzun aşağıdaki davranışları sergileyip sergilemediğine bakabilirsiniz.

DEMOKRATİK TUTUM

Çocuğu birey olarak kabul etmek: Çocuğun haklarını, sorumluluklarını, isteklerini, ihtiyaçlarını, düşüncelerini ve duygularını dikkate almak, onun dünyasını anlamaya çalışmak.Çocuğu dinleyerek, onu önemsediğimizi göstermek.

Yakın ilişki kurmak ve uygun şekilde konuşmak: Çocuğa ihtiyaçlarımızı anlatırken, onu suçlamadan, yargılamadan, küçümsemeden duygu, düşünce ve ihtiyaçlarımızı nedenleriyle birlikte açıkça ifade etmek.Birlikte zaman geçirmek.

Sınırları ve kuralları belirlemek: Çocuklar büyürken sınırlara ihtiyaç duyar."Demokratik tutum"da sınırlar, anne babanın çocukları için çizdiği çerçeve ve koyduğu kurallardır.Çocukların kurallara uymasını beklerken, kuralların dışında yapmak istedikleri için seçenekler sunup tamamen yasaklamalardan mümkün olduğunca kaçınmak önemlidir.

Tutarlı olmak: Belirlenmiş kuralları tutarlı olarak uygulamak ve eşler arasında çocuğa karşı davranışlarda tutarlı olmak önemlidir.Kurallar anne ya da babanın o anki ruh haline göre değişmemeli, çocuk yaptığı davranışın sonucu hakkında fikir sahibi olmalıdır.

Olumlu ve yapıcı düşünmek: Çocuğun ya da karşınızdaki kişinin öncelikle yapamadıklarına, olumsuz davranışlarına değil, yapabildiklerine, olumlu davranışlarını fark etmek ve ilişkiyi bu yönde başlatmak önemlidir.

Kaynak: Anne Çocuk Eğitim Vakfı "Anne Destek Programı (7-11 yaş)" dokümanları.